Ngày 15/9/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BGDĐT nhằm quy định và hướng dẫn công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học.
Thông tư này sẽ có hiệu lực từ ngày 31/10/2025, đồng thời thay thế hai văn bản cũ là Thông tư số 31/2017/TT-BGDĐT (liên quan đến tư vấn tâm lí cho học sinh phổ thông) và Thông tư số 33/2018/TT-BGDĐT (quy định công tác xã hội trong trường học).
Việc hợp nhất hai thông tư thành một văn bản thống nhất được coi là bước đi quan trọng, giúp tránh chồng chéo, tăng tính hiệu quả, và đặc biệt, khẳng định rõ vai trò trung tâm của người học trong quá trình hỗ trợ. Đây cũng là minh chứng cho sự quan tâm ngày càng lớn của ngành giáo dục đến sức khỏe tinh thần và sự phát triển toàn diện của học sinh trong bối cảnh xã hội hiện đại đầy biến động.
Bối cảnh và nhu cầu cấp thiết của Thông tư 18/2025
Trong gần một thập kỷ qua, các quy định về tư vấn tâm lí và công tác xã hội đã giúp nhiều trường phổ thông hình thành được những bộ phận hỗ trợ học sinh. Một số mô hình điển hình đã phát huy hiệu quả: có phòng tư vấn học đường, tổ tư vấn tâm lí, hoạt động hướng nghiệp và bồi dưỡng kỹ năng sống cho học sinh. Điều này cho thấy sự cần thiết và tầm quan trọng của việc chăm sóc sức khỏe tinh thần bên cạnh việc dạy học kiến thức.
Tuy nhiên, thực tế triển khai bộc lộ nhiều hạn chế:
- Nhân sự chuyên trách còn thiếu: phần lớn giáo viên phải kiêm nhiệm công tác tư vấn, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
- Cơ sở vật chất chưa đồng bộ: nhiều phòng tư vấn chỉ mang tính hình thức, không đủ điều kiện riêng tư, khiến học sinh e ngại khi chia sẻ.
- Nguồn lực tài chính hạn chế, khó duy trì các hoạt động tư vấn lâu dài.
- Quy định chồng chéo giữa hai thông tư cũ gây lúng túng trong triển khai, nhiều trường không biết nên ưu tiên văn bản nào.
Trong bối cảnh xã hội hiện nay, khi áp lực học tập, vấn đề tâm lí tuổi vị thành niên, cũng như bạo lực học đường và nguy cơ khủng hoảng tinh thần gia tăng, việc ban hành một thông tư mới để hợp nhất và điều chỉnh là vô cùng cấp thiết. Thông tư 18/2025 ra đời không chỉ là một văn bản quản lí, mà còn là lời khẳng định: giáo dục phải quan tâm đến con người một cách toàn diện – cả tri thức lẫn tâm hồn.
Người học là trung tâm của công tác tư vấn học đường
Khác với những văn bản trước, Thông tư 18/2025 nhấn mạnh rõ ràng rằng người học chính là trung tâm. Điều này có nghĩa, học sinh không chỉ được hỗ trợ khi gặp khó khăn, mà còn có quyền chủ động tham gia, bày tỏ ý kiến, tự quyết định việc tìm kiếm sự trợ giúp.
Mục tiêu cốt lõi của công tác tư vấn học đường là:
- Giúp học sinh phòng ngừa và nhận diện khó khăn ngay từ sớm, thay vì chỉ xử lí khi sự việc đã trở nên nghiêm trọng.
- Nâng cao năng lực cá nhân: học sinh biết cách giải quyết vấn đề, làm chủ cảm xúc, tăng sức đề kháng tinh thần trước áp lực.
- Góp phần hoàn thiện nhân cách, xây dựng thái độ ứng xử đúng mực trong quan hệ xã hội.
- Trang bị kĩ năng sống và kiến thức cần thiết để học sinh tự tin hòa nhập xã hội và định hướng tương lai.
Nguyên tắc triển khai cũng được quy định cụ thể. Hoạt động tư vấn phải đảm bảo: khách quan, bình đẳng, không phân biệt đối xử, tôn trọng sự khác biệt cá nhân, phù hợp với điều kiện văn hóa – xã hội từng vùng miền, và quan trọng nhất là an toàn – bảo mật thông tin – kịp thời – hiệu quả.
Nội dung tư vấn toàn diện và thiết thực
Một điểm nổi bật khác của Thông tư 18/2025 là phạm vi nội dung tư vấn được mở rộng, gắn với những nhu cầu rất thực tế của học sinh. Không chỉ dừng ở việc hỗ trợ học tập, tư vấn học đường nay còn bao trùm nhiều khía cạnh khác của đời sống cá nhân và xã hội.
Học sinh sẽ được tiếp cận với sự hỗ trợ trong các lĩnh vực:
- Học tập: cách xây dựng mục tiêu, quản lí thời gian, lựa chọn phương pháp học hiệu quả.
- Quan hệ xã hội và giới tính: từ tâm sinh lí tuổi dậy thì đến mối quan hệ bạn bè, tình yêu, hôn nhân, gia đình.
- Tâm lí cá nhân: phòng ngừa, phát hiện sớm dấu hiệu khủng hoảng, tham vấn khi cần thiết.
- Kĩ năng sống: bảo vệ bản thân, làm chủ cảm xúc, giao tiếp xã hội và hòa nhập cộng đồng.
- Hướng nghiệp – khởi nghiệp: chuẩn bị cho học sinh hành trang vào đời, lựa chọn nghề nghiệp phù hợp.
- Chính sách, pháp luật: giúp học sinh hiểu rõ quyền lợi, nghĩa vụ của mình.
- Dịch vụ công tác xã hội: kết nối các nguồn lực bên ngoài để hỗ trợ học sinh khi gặp khó khăn.
Về phương thức, bên cạnh tư vấn trực tiếp, Thông tư khuyến khích đẩy mạnh tư vấn trực tuyến – một hình thức rất phù hợp với xu thế chuyển đổi số. Ngoài ra, nhà trường cũng được yêu cầu tổ chức các chương trình truyền thông, tọa đàm, ngoại khóa, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng ngừa cho học sinh, phụ huynh.
Trách nhiệm triển khai – sự phối hợp từ các cấp
Để đảm bảo tính khả thi, Thông tư 18/2025 quy định rõ trách nhiệm của từng cấp quản lí:
- UBND cấp tỉnh và cấp xã: chịu trách nhiệm chỉ đạo, sắp xếp nhân sự, bố trí kinh phí và cơ sở vật chất. Đồng thời, xây dựng cơ chế phối hợp và giám sát việc triển khai.
- Sở GDĐT: tham mưu chính sách, tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ làm công tác tư vấn; thường xuyên kiểm tra, đánh giá để đảm bảo chất lượng.
- Cơ sở giáo dục: hiệu trưởng phải trực tiếp chỉ đạo, thành lập tổ tư vấn, phân công nhân sự chuyên trách hoặc kiêm nhiệm, bố trí phòng tư vấn riêng. Họ cũng có trách nhiệm huy động nguồn lực hợp pháp, phối hợp với gia đình và các tổ chức xã hội để tạo thành mạng lưới hỗ trợ học sinh hiệu quả.
Điều đáng chú ý là vai trò của người đứng đầu nhà trường được nhấn mạnh nhiều hơn trước đây. Họ không chỉ quản lí hành chính mà còn phải chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng công tác tư vấn học đường, từ việc xây dựng kế hoạch hàng năm cho đến việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tham gia công tác này.
Ý nghĩa và tầm quan trọng của Thông tư 18/2025
Sự ra đời của Thông tư 18/2025/TT-BGDĐT không chỉ đơn giản là hợp nhất hai văn bản cũ, mà còn mở ra một khuôn khổ pháp lí mới, toàn diện và thực chất hơn.
- Đối với học sinh, đây là sự bảo đảm cho quyền được hỗ trợ, đồng hành và lắng nghe. Học sinh không còn đơn độc khi gặp khó khăn về học tập, tâm lí hay mối quan hệ xã hội.
- Đối với nhà trường, thông tư cung cấp một quy trình rõ ràng, giúp công tác tư vấn và công tác xã hội đi vào thực chất, tránh hình thức.
- Đối với xã hội, văn bản này góp phần giải quyết những vấn đề bức thiết như bạo lực học đường, trầm cảm tuổi vị thành niên, khủng hoảng tâm lí, đồng thời xây dựng thế hệ trẻ khỏe mạnh, tự tin, giàu nhân ái và có khả năng hội nhập.
Có thể nói, Thông tư 18/2025 là một trong những bước tiến quan trọng của ngành giáo dục trong quá trình đổi mới toàn diện, đưa tư vấn học đường trở thành một phần thiết yếu của môi trường học tập an toàn và nhân văn.
Kết luận
Thông tư 18/2025/TT-BGDĐT là bước ngoặt trong chính sách giáo dục, khi lần đầu tiên các quy định về tư vấn học đường và công tác xã hội được hợp nhất, thống nhất và mở rộng. Với tinh thần lấy học sinh làm trung tâm, thông tư này không chỉ tháo gỡ những khó khăn từ thực tiễn triển khai trước đây, mà còn mở ra một cách tiếp cận mới, toàn diện và nhân văn hơn.
Trong bối cảnh áp lực học tập, khủng hoảng tinh thần ở giới trẻ ngày càng gia tăng, sự hiện diện của những quy định như Thông tư 18/2025 chính là lời khẳng định mạnh mẽ: giáo dục phải đi đôi với chăm sóc sức khỏe tinh thần, nhân cách và kỹ năng sống, để học sinh không chỉ học để biết, mà còn học để làm người, học để sống hạnh phúc.
