Ngày 17/9/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) chính thức công bố Dự thảo Thông tư quy định quy tắc ứng xử của nhà giáo trong cơ sở giáo dục trên Cổng thông tin điện tử của Bộ để lấy ý kiến góp ý từ xã hội.
Dự thảo này được xem là bước hoàn thiện quan trọng nhằm thay thế Quyết định số 16/2008/QĐ-BGDĐT – văn bản đã được triển khai suốt 17 năm qua, nhưng nay bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp với thực tiễn giáo dục đổi mới toàn diện.
Từ “Đạo đức nhà giáo” đến “Quy tắc ứng xử” – sự chuyển dịch mang tính hiện đại
Nếu như Quyết định số 16/2008/QĐ-BGDĐT đặt nền tảng cho “đạo đức nhà giáo” – nhấn mạnh phẩm chất, nhân cách và trách nhiệm nghề nghiệp, thì Dự thảo Thông tư mới mở rộng phạm vi hơn, hướng đến việc hình thành “văn hóa ứng xử sư phạm” trong mọi hoạt động giảng dạy, giáo dục và giao tiếp.
Sự thay đổi không chỉ nằm ở câu chữ, mà là sự chuyển dịch về tư duy quản lý giáo dục:
- Từ những quy định mang tính khái quát, nay chuyển sang quy tắc cụ thể, có thể đo lường, áp dụng được trong thực tế.
- Từ việc đề cao đạo đức cá nhân, nay nhấn mạnh đến trách nhiệm cộng đồng, tương tác và hình ảnh người thầy trong xã hội hiện đại.
Luật Nhà giáo (Luật số 73/2025/QH15) và Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 đều xác định rõ: “Người học là trung tâm, nhà giáo là động lực và nhà trường là nền tảng”. Vì vậy, việc ban hành quy tắc ứng xử mới là điều kiện tiên quyết để người thầy thực sự trở thành biểu tượng của tri thức và nhân cách.
Thực hiện phương châm “Thầy ra thầy, trò ra trò” – khẳng định vị thế và trách nhiệm người thầy
Người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là tấm gương về đạo đức và nhân cách cho người học noi theo. Thực hiện đúng phương châm “Thầy ra thầy, trò ra trò” không chỉ đòi hỏi trình độ chuyên môn, mà còn cần chuẩn mực ứng xử trong từng hành vi, lời nói, thái độ.
Dự thảo mới hướng đến việc cụ thể hóa trách nhiệm đó thông qua những quy định về:
- Hành vi ứng xử, ngôn ngữ sư phạm, đảm bảo tính mẫu mực và tôn trọng.
- Cách thức tương tác với người học, đồng nghiệp và cộng đồng – thể hiện vai trò dẫn dắt, truyền cảm hứng.
- Tinh thần nêu gương và trách nhiệm nghề nghiệp – “dạy chữ, dạy người, dạy làm người”.
Từ đây, hình ảnh người thầy sẽ được củng cố không chỉ bằng kiến thức, mà còn bởi uy tín đạo đức và phong cách sống – nền tảng của một nền giáo dục bền vững.
Đối tượng áp dụng và phạm vi điều chỉnh
Thông tư áp dụng cho mọi nhà giáo đang giảng dạy, công tác trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân – từ mầm non, phổ thông, đến đại học và giáo dục thường xuyên.
Riêng với các cơ sở giáo dục thuộc lực lượng vũ trang, nhà giáo sẽ tuân thủ đồng thời quy định tại Thông tư này cùng các văn bản của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an để bảo đảm tính đặc thù và thống nhất.
Các nội dung trọng tâm của Dự thảo Thông tư
1. Quy tắc ứng xử chung – nền tảng hình thành văn hóa sư phạm
Dự thảo Thông tư dành phần đầu tiên để khẳng định những giá trị cốt lõi mà nhà giáo phải tuân thủ. Đây là kim chỉ nam cho mọi hành vi và thái độ trong nghề.
Cụ thể, nhà giáo cần:
- Chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước;
- Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín và nhân cách nghề nghiệp;
- Không lợi dụng chức danh, danh hiệu, hình ảnh của mình cho mục đích cá nhân;
- Tích cực phòng chống bạo lực học đường, xây dựng môi trường học tập thân thiện, an toàn, sáng tạo;
- Không thờ ơ, né tránh vi phạm, đồng thời chủ động phản ánh sai phạm trong nhà trường;
- Không ép buộc, vụ lợi, vận động đóng góp trái quy định.
Bên cạnh đó, ngôn ngữ, hành vi ứng xử của nhà giáo cần thể hiện sự trung thực, tôn trọng, hợp tác và thân thiện, góp phần lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường học đường.
2. Quy tắc ứng xử với người học – khơi gợi tiềm năng, nuôi dưỡng nhân cách
Đây là nội dung được xem là trái tim của Dự thảo Thông tư. Bởi người học chính là trung tâm của giáo dục, mọi ứng xử của người thầy đều có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển tâm lý, nhân cách và tri thức của học trò.
Nhà giáo cần:
- Dùng ngôn ngữ tích cực, dễ hiểu, chuẩn mực và phù hợp lứa tuổi;
- Tôn trọng sự khác biệt, đối xử công bằng, không phân biệt đối xử;
- Đánh giá đúng năng lực thực tế, tránh thiên vị hay định kiến;
- Khen – phê bình đúng lúc, đúng cách, mang tính khuyến khích, định hướng;
- Phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, phát huy phẩm chất người học.
Những quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi của học sinh mà còn giúp hình thành mối quan hệ sư phạm tích cực, nhân văn, góp phần xây dựng môi trường học tập an toàn và hạnh phúc.
3. Quy tắc ứng xử với đồng nghiệp – đoàn kết và chia sẻ
Một môi trường giáo dục chất lượng bắt đầu từ văn hóa đồng nghiệp tích cực. Dự thảo nhấn mạnh nhà giáo phải:
- Tôn trọng, trung thực, thân thiện trong giao tiếp;
- Hỗ trợ, chia sẻ chuyên môn, cùng nhau học hỏi, phát triển;
- Phản hồi, góp ý trên tinh thần xây dựng, tránh chia rẽ hay gây mất đoàn kết.
Đây là bước cụ thể hóa tinh thần “học để cùng làm việc, cùng sống, cùng phát triển” trong hệ thống giáo dục.
4. Quy tắc ứng xử với cán bộ quản lý – trách nhiệm và hợp tác
Mối quan hệ giữa giáo viên và cán bộ quản lý trong nhà trường được xem là xương sống của tổ chức sư phạm.
Nhà giáo cần:
- Tôn trọng, hợp tác, chấp hành sự phân công, điều hành của lãnh đạo;
- Tích cực tham mưu, đề xuất, đóng góp ý kiến xây dựng;
- Thực hiện nghiêm quy định về phân cấp hành chính và kỷ luật công vụ.
Mục tiêu là xây dựng môi trường làm việc minh bạch, dân chủ và trách nhiệm, nơi mỗi cá nhân đều góp phần vào sự phát triển chung của tập thể.
5. Quy tắc ứng xử với cộng đồng – lan tỏa hình ảnh người thầy
Ngoài phạm vi lớp học, người thầy còn là đại diện của nhà trường và ngành giáo dục trước cộng đồng. Dự thảo Thông tư quy định rõ:
- Nhà giáo phải tuân thủ nội quy nơi công cộng, gương mẫu trong hành vi và lời nói;
- Chủ động tham gia các hoạt động xã hội, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn;
- Dùng uy tín nghề nghiệp để truyền cảm hứng, xây dựng hình ảnh tích cực về người thầy;
- Không tham gia các hoạt động trái pháp luật, mê tín dị đoan, gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Những chuẩn mực này giúp người thầy thực sự trở thành người dẫn dắt tri thức và giá trị sống trong cộng đồng.
Trách nhiệm triển khai và giám sát
Người đứng đầu cơ sở giáo dục sẽ căn cứ Thông tư này để ban hành quy tắc ứng xử chi tiết, phù hợp với đặc thù của đơn vị mình.Các Sở GD&ĐT và UBND tỉnh/thành phố có trách nhiệm tuyên truyền, nhân rộng điển hình tiên tiến và xử lý nghiêm hành vi vi phạm.
Qua đó, tạo nên chuỗi giá trị đồng bộ từ chính sách đến hành động, đảm bảo mọi nhà giáo đều hiểu – làm – lan tỏa chuẩn mực ứng xử sư phạm.
Kết luận – Hướng tới nền giáo dục nhân văn, hiện đại
Việc ban hành Thông tư quy định quy tắc ứng xử của nhà giáo trong cơ sở giáo dục không chỉ là điều chỉnh pháp lý, mà còn là cam kết của ngành giáo dục Việt Nam đối với văn hóa sư phạm mới – nơi người thầy được tôn vinh đúng giá trị, người học được bảo vệ, và trường học trở thành môi trường an toàn, nhân văn, sáng tạo.
Đây là một bước tiến quan trọng trong hành trình nâng cao chất lượng giáo dục, củng cố niềm tin xã hội và hướng tới mục tiêu phát triển con người toàn diện.
